NZA Nederlandse Zorgautoriteit

In een vrije markt komen prijzen tot stand in de uitwisseling van vraag en aanbod. Veel vraag, weinig aanbod leidt tot hoge prijzen. Weinig vraag en veel aanbod drukt de prijs. De gezondheidszorg in Nederland is bepaald geen vrije markt. De
Nederlandse Zorgautoriteit NZA stelt in opdracht van de minister van VWS de tarieven vast voor de medische verrichtingen en producten en diensten. De overheid houdt op deze wijze greep op de zorg en de kosten van de zorg. De omvang van de markt wordt begrensd door het Budgettair Kader Zorg. In theorie. Maar de praktijk gedraagt zich vaak anders. Patiënten dienen zich aan en dokters behandelen. En voor hun werk willen zij gehonoreerd worden. Als ze meer patiënten zien moeten ze of langer werken (meer uren maken) of efficiënter werken (meer patiënten per uur behandelen). De NZA probeert daar de vergoeding voor de dokters op af te stemmen, binnen de kaders van het BKZ. Dat dus regelmatig wordt overschreden.

Enkele jaren geleden werd een nieuw declaratiesysteem geïntroduceerd: het DBCsysteem, wat staat voor betaling op basis van een productcode, een diagnosebehandelcombinatie. Bedacht werd dat een bepaalde behandeling, een medische verrichting binnen een vooraf bepaalde normtijd plaats kan vinden. Voor iedere behandeling werd de normtijd afgesproken. Het aantal behandelingen maal de normtijd leidt in combinatie met het vastgestelde uurtarief tot vaststelling van een prijs. Dit systeem werd opgetuigd en liep in 2010 na enkele jaren gierend uit de hand: de kosten voor de vergoeding van medisch specialisten overtroffen het budget met miljarden. Tijd voor oriëntatie!

De opgave:

Gevraagd wordt om een snelle oriëntatie op mogelijkheden voor actualisering van de normtijden. De huidige normtijden die in het DBC-vergoedingensysteem zijn gebruikt, zijn verouderd. Destijds is deze informatiebron tevens op een complexe en tijdrovende manier tot stand gekomen. Aanleiding voor herbezinning op de betekenis van de normtijden in het vergoedingensysteem en op de wijze waarop deze informatie kan worden verkregen. Na verloop van enkele kennismakingsgesprekken begint de vraagstelling te verschuiven en komt de vraag op tafel of het nu een oriëntatie is naar een instrumentele oplossing binnen de gestelde systeemkaders of dat gekeken moet worden naar de beoogde opzet en werking van het systeem als zodanig. Die laatste opgave is dan wel heel ambitieus!

Aanleiding / achtergrond voor de opdracht:

Deze opdracht speelt zich af in een relatief jonge organisatie die zijn bestaansrecht aan het bewijzen is en recent de eerste deuken heeft opgelopen in de uitoefening van zijn gezag. De NZA heeft zojuist enkele gevoelige nederlagen geleden in de rechtbank over de kwaliteit van de door haar gehanteerde informatie. De NZA heeft zojuist een nieuwe voorzitter die zijn stempel wil zetten en naar wiens opvattingen en koers intern nog vragend wordt gekeken. De directie Cure kent veel verloop, enkele jonge honden zijn net binnen, er is een DBC-team gevormd. Tegelijkertijd wordt bij aanvang van de opdracht de minister van VWS geconfronteerd met overschrijdingen van de kosten voor medisch specialistische zorg met vele honderden miljoenen. De minister is vastbesloten de sector zelf verantwoordelijk te stellen voor deze overschrijding en gaat vol de confrontatie aan met de medisch specialisten. Kranten komen bol te staan van dit conflict waarbij de publieke opinie snel de medisch specialisten in de hoek van graaiers plaatst. De minister maakt handig gebruik van dit ressentiment. Deze setting heeft direct gevolg voor de mogelijkheden om de oriëntatie anders te richten. In een klimaat van juridisering en publieke verharding verdwijnt zienderogen de ruimte om in gezamenlijk overleg tot nieuwe oplossingen te komen. Tijdens de uitvoering van mijn opdracht, in het voorjaar van 2010 besluit de projectgroep DBC dat de tijd niet rijp is voor de ontwikkeling van een nieuw ambitieus en optimaal alternatief. De gevormde projectgroep binnen de NZA ziet de beperkingen van het systeem maar zit gevangen in het bestaande conflict. Ondanks de aantrekkingskracht van nieuwe alternatieve scenario’s wint de pragmatiek en besluit men tot uitwerking van een tijdelijke oplossing.

De resultaten:

De NZA heeft versneld opdracht gegeven tot een vereenvoudigde opzet van een normtijdenonderzoek.

Trefwoorden opdrachtomschrijving:

• oriëntatie
• onderzoek
• normtijden
• werkvormen
• medisch specialisten
• sectorbeleid

Samenvatting gevolgde aanpak

Binnen de NZA is door mij een kernteam samengesteld van projectmedewerkers. Het kernteam is NZA breed samengesteld, uit meerdere directies. Twee lijndirecties (Cure en Ontwikkeling) en 2 stafafdelingen (juristen en medische experts). Het projectteam is ingezet voor ontwikkeling van scenario’s en alternatieven. Hierbij is door mij gebruik gemaakt van enkele nieuwe werkvormen voor de brainstormsessies. Bij de eerste sessies maak ik gebruik van de techniek van stickeren. Snel komen zo de diverse opties die bij deze experts leven boven water. In latere sessies maak ik gebruik van de techniek van de zeereis. Deelnemers worden gestimuleerd om hun scenario snel en gericht uit te werken. Vervolgens is snelle vergelijking tussen deze scenario’s mogelijk. Deze scenarioanalyses worden vervolgens in een presentatie opgenomen voor de stuurgroep DBC’s die daar een besluit over kan nemen.

Belangrijkste samenwerkingspartners:

• Twynstra Gudde adviseurs en managers, dhr. dr.Wilfried Opheij en dhr. Jacob Dijkstra
• Nederlandse Zorgautoriteit NZA, dhr Tim Maass, dhr. Heerjan Hoogeveen

(Referenties svp in overleg benaderen)